زندگی گیاهان علاوه بر آب، خاک و نور کافی، به موارد بسیار دیگری از جمله مالچ طبیعی و انواع آن بستگی دارد. فراهم آوردن به اندازه و به موقع هر کدام از این موارد ذکر شده می‌تواند به رشد، باروری و بقای آن گیاه کمک شایانی کند.
بنابراین اگر در زمینه کشاوری فعالیت می‌کنید یا جزو افرادی هستید که رشد گیاه برای شما مهم و کاربردی است، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله از راتا پلاست را به دقت مطالعه کنید.
در این مقاله به بررسی ماهیت مالچ، انواع و کاربردهای آن می‌پردازیم و مقایسه‌هایی نیز درباره انواع آن انجام خواهیم داد. با ما همراه باشید.
به هر چیزی که روی سطح خاک قرار می‌گیرد و لایه‌های زیرین را از خطرات مختلف محافظت می‌کند، خاکپوش یا مالچ گفته می‌شود. نام‌گذاری فارسی کلمه مالچ، «خاکپوش» است که کاملا مناسب هم به نظر می‌رسد، چرا که خاکپوش یعنی چیزی که خاک را پوشش می‌دهد و از آن پشتیبانی می‌کند.
مالچ روی خاک قرار دارد و می‌تواند از هر چیزی مثل کاه، علف یا مواد شیمیایی تشکیل شود. در اصل هدف مالچ، محافظت از خاک است و بیشتر حالتی نرم دارد. مالچ طبیعی و انواع آن، مورد استفاده‌ترین مالچ‌ها هستند که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
خودتان چه فکر می‌کنید؟ مالچ طبیعی چیست و چرا به آن طبیعی می‌گویند؟ خوب همان طور که فکرش را می‌کردید مالچ یا خاکپوش طبیعی، مالچی است که از مواد گیاهی، آلی و معدنی به وجود می‌آید و در طبیعت وجود دارد. در واقع نمی‌توان آن را شیمیایی یا ساخت دست بشر دانست. بنابراین هر مالچی که طبیعی نباشد را مصنوعی می‌دانند و این دو انواع مختلفی دارند. انواع مالچ طبیعی و مصنوعی بر اساس مواد سازنده و کاربردشان دسته‌بندی می‌شوند.
معادل‌هایی که می‌توان برای مالچ طبیعی بیان کرد، مالچ بیولوژیکی، مالچ زیستی یا مالچ آلی است. در واقع این اسامی همگی به طبیعی بودن مالچ اشاره دارند و تنها نام‌گذاری آن‌ها متفاوت است. به طور مشابه، می‌توان خاکپوش مصنوعی را با عنوان‌هایی مانند مالچ پلاستیکی، پلیمری، غیرآلی یا شیمیایی نامید.
در گذشته کاربرد مالچ طبیعی در کشاورزی انکار‌نشدنی بود اما با پیشروی در زمان، به تولید و عرضه مالچ‌های مصنوعی برخورد می‌کنیم که جایگزین مناسبی برای مالچ‌های طبیعی به حساب می‌آیند و امروزه گاهی بیش از خاکپوش طبیعی استفاده می‌شوند.
• تنه درختان که پوسیده و خرد شده باشند
• تکه‌های پوست درختان
• برگ‌های سوزنی
• علف‌ها و گیاهان خودرو
• بقایای برگ‌های درختان
• کاه و علوفه
• خاک اره
• گیاهان خشک‌شده
• علف‌های هرز
• خزه و جلبک
به طور کلی خاکپوش طبیعی خود‌به‌خود روی سطح خاک وجود دارد اما گاهی لازم است تا بر اساس شرایط به وجود آمده، این خاکپوش را تعویض یا تجدید کرد. برای مثال ممکن است با بررسی خصوصیات خاک به این نتیجه دست پیدا کرد که مالچ مصنوعی گزینه مناسب‌تری است. بنابراین مالچ طبیعی و انواع آن را با یک مالچ مصنوعی (مالچ صنعتی) عوض می‌کنند.
• پلاستیک‌ها به ویژه پلاستیک سیاه
• مواد پلیمری
• پروپیلن
• سنگ‌ریزه یا شن
جالب است بدانید که طبقه‌بندی سنگ‌ها و سنگ‌ریزه‌ها در دسته مواد مصنوعی کمی غلط‌انداز است و بعضی منابع این مورد را جزو مالچ‌های معدنی به حساب می‌آورند و گاهی نیز از آن‌ها با عنوان مالچ غیرطبیعی یاد می‌کنند.
اکنون می‌خواهیم به بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های «مالچ طبیعی و انواع آن» و «انواع مالچ مصنوعی» بپردازیم. خاک‌پوش‌های طبیعی و مصنوعی سال‌ها است که به عنوان دو رقیب شناخته می‌شوند و وظیفه ما این است تا برنده این رقابت را مشخص کنیم.
انواع مالچ طبیعی و مصنوعی در بازار برای باغداران و کشاورزان فراهم است اما چیزی که باعث تعلل این افراد در انتخاب می‌شود، عدم شناخت یا اطمینان از مزایا و معایب مالچ است. مالچ مصنوعی و طبیعی هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند که گاهی تصمیم‌گیری را برای خریدار سخت می‌کنند اما اگر شناخت درستی از هدف خود و ویژگی‌های انواع مالچ داشته باشید، می‌توانید درست تصمیم‌گیری کنید.
مالچ طبیعی در مقایسه با مالچ مصنوعی کمک بیشتری را به رشد گیاه می‌کند؛ با گستردن خاکپوش در محوطه باعث می‌شوید تا مواد مورد نیاز گیاه تامین شود و رشد آن بهبود یابد اما در مقابل ممکن است عوامل مزاحم مانند گیاهان و علف‌های هرز نیز در سطح خاک ظاهر شوند.
مالچ طبیعی مانند یک شمشیر دو لبه عمل می‌کند و با افزایش سرعت رشد گیاه، سرعت رشد گیاهان مزاحم را نیز زیاد می‌کند. در هنگام استفاده از مالچ طبیعی و انواع آن باید حواس‌تان به مواد آلی موجود در مالچ باشد، چرا که هر ماده تاثیر منحصر‌به‌فرد خود را روی گیاه می‌گذارد. پس لازم است تا اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.
تاثیرگذاری مالچ طبیعی بستگی زیادی به تر یا خشک بودن آن دارد. اگر مالچی مرطوب‌تر باشد، سرعت تجزیه آن نیز بیشتر می‌شود و مواد مغذی، سریع‌تر به خاک و در نتیجه گیاه می‌رسد. خاک‌پوش‌های خشک دیر تجزیه می‌شوند اما اجازه خودنمایی به گیاهان هرز را نمی‌دهند.
خاکپوش مصنوعی بر اساس یک نیاز ایجاد شد؛ نیازی که اگر مالچ طبیعی قادر به برآورده کردن آن بود، هرگز به وجود نمی‌آمد. بنابراین خاکپوش طبیعی نمی‌تواند بعضی از نیازها را بر طرف کند و باید از موارد مصنوعی و ارتقا یافته بهره برد. انواع مالچ مصنوعی جزو همین مواد جدید هستند که نیازها را برطرف می‌کنند.
خاکپوش مصنوعی یا مالچ پلاستیکی، ماده‌ای است که روی خاک را می‌پوشاند و به نوعی مانند عایق عمل می‌کند. این مواد به سختی تجزیه می‌شوند، از این رو نیازی به تجدید یا تعویض ندارند و لازم نیست کشاورز مدام این مالچ را جایگزین کند اما در مقابل، هر نوع ماده پلاستیکی دشمن طبیعت و زیست خاک به شمار می‌رود. پلاستیک‌ها سالیان درازی تجزیه نمی‌شوند و در طبیعت می‌مانند؛ پس می‌توانند آسیب‌رسان نیز باشند. همچنین اندک مواد تجزیه‌شده آن‌ها برای خاک، جانداران و زیست‌بوم خطرناک و مضر هستند.
مالچ مصنوعی می‌تواند رطوبت خاک را حفظ کند و مانع از تبخیر آن در اثر حرارت شود. در عوض، مانع رسیدن مواد مغذی به خاک می‌شود. بسیاری از خاک‌پوش‌های مصنوعی رنگ سیاه دارند و همین امر سبب می‌شود تا حرارت جذب‌شده افزایش یابد و سطح مالچ پلاستیکی داغ شود. گرم شدن مالچ، گیاهان خودرو و هرز را از بین می‌برد و مانع از رشد آن‌ها می‌شود. البته نباید فراموش کرد که حرارت زیاد، جانداران ذره‌بینی مفید خاک را نیز از بین می‌برد.
دوام بالای انواع مالچ مصنوعی باعث شده تا افراد زیادی از این نوع خاک‌پوش‌ها استفاده کنند. دوام بالا ارتباط مستقیم با کاهش فرسایش خاک دارد. بنابراین گیاه در برابر عوامل مخرب در امان می‌ماند.
مالچ‌های طبیعی و مصنوعی در ذات یکسان هستند. هر دو برای پوشش دادن سطح خاک استفاده می‌شوند و از آن محافظت می‌کنند اما می‌توان مالچ پلاستیکی یا مصنوعی را نوع قدرتمندتر مالچ طبیعی دانست. برای درک بهتر فرض کنید لوحی از سفال و لوحی از سرامیک را در دست دارید. می‌توان سرامیک را به مالچ مصنوعی و سفال را به مالچ طبیعی تشبیه کرد.
وجود نوع طبیعی و مصنوعی هر چیزی در دنیا، نوعی رقابت ایجاد می‌کند. برای مثال داروهای گیاهی و شیمیایی همیشه در رقابت با هم بوده‌اند و برای خود طرفدارانی دارند. به طریق مشابه، مالچ طبیعی و انواع آن شکل ملایم‌تر، مفیدتر و کم‌ضررتر مالچ است که به دلیل دردسرهایی که دارد، انسان را به تولید مالچ شیمیایی راغب کرده است.
در واقع امروزه انسان به دلیل راحت‌طلبی و کسب آسایش در کار، می‌خواهد بدون رشد علف هرز، بدون جایگزینی مداوم مالچ و بدون دردسر، گیاه خود را رشد دهد و از آن حفاظت کند. بنابراین بعضی از معایب مالچ مصنوعی را می‌پذیرد و از آن استفاده می‌کند. در مقابل برخی همچنان به استفاده از مالچ طبیعی و بهره بردن از فواید آن اصرار می‌ورزند و از این نوع خاکپوش استفاده می‌کنند.
اگر یادتان باشد گفتیم که می‌خواهیم برنده مسابقه مالچ طبیعی و مصنوعی (مالچ صنعتی) را مشخص کنیم. خوب باید اقرار کنیم که طرفداران مالچ طبیعی بیشتر است و نمی‌توان نعمات و آفریده‌های الهی را هم‌تراز با دست‌سازه‌های بشر دانست اما می‌توان مالچ مصنوعی را بهبود داد، معایب آن را رفع کرد و از کاربردهای آن بهره برد.
امروزه دانشمندان بسیار تلاش می‌کنند تا جایگزین مناسب‌تری برای پلاستیک و مواد شیمیایی تجزیه‌ناپذیر پیدا کنند. اگر این اتفاق بیفتد، شاید بتوان برتری را به مالچ مصنوعی نسبت داد. با تمام این اوضاع، کاربرد مالچ طبیعی در کشاورزی انکار‌نشدنی است و نمی‌توان آن را برای همیشه حذف کرد. شما می‌توانید با استفاده از ترفندهایی از وجود این دو مالچ در کنار هم بهره ببرید.
بخش قبلی صحبت‌هایمان را در این مقاله از بلاگ راتا پلاست به شکل زیر جمع‌بندی می‌کنیم.
ویژگی‌ها و مزایای مالچ طبیعی و انواع آن:
• آسیب‌رسان نیست.
• مواد مغذی خاک را تامین می‌کند.
• رطوبت خاک را به طور موضعی تامین می‌کند.
• مانع از فرسایش زیاد خاک می‌شود.
• باعث حاصل‌خیری خاک می‌شود.
• از گیاه در برابر عوامل مخرب حفاظت می‌کند.
• در دسترس و کافی است.
• ارزان است.
رشد گیاهان و علف‌های هرز، افزایش تبخیر رطوبت با افزایش دمای هوا، عدم مقاوت زیاد در برابر فرسایش، نیاز به جایگزینی مداوم و به هم ریختن ظاهر زمین کشاورزی و باغ از جمله نقاط منفی این مالچ به شمار می‌روند که این موضوع گاهی کشاورزان را به استفاده از مالچ پلاستیکی تشویق می‌کند.
این در حالی است که انواع مالچ مصنوعی ظاهر باغ یا زمین را مرتب نشان می‌دهند و نظم خاصی را ایجاد می‌کنند. از تبخیر زیاد و فرسایش جلوگیری کرده و رشد گیاهان مزاحم را متوقف می‌سازند.
انواع مالچ طبیعی و مصنوعی اگر درست استفاده نشوند، کارایی خود را از دست می‌دهند. در این بخش می‌خواهیم نکاتی را به شما انتقال دهیم تا با انجام آن‌ها، بازدهی کار خود را افزایش دهید.
اگر از انواع مالچ مصنوعی استفاده می‌کنید می‌توانید حفره‌هایی را در آن ایجاد کنید تا رطوبت به سادگی به خاک برسد و خاک شما خشک نماند. بعلاوه این که می‌توانید در کنار مالچ پلاستیکی از خاکپوش طبیعی و انواع آن نیز استفاده کنید. پیشنهاد می‌کنیم مقداری خاکپوش طبیعی روی خاکپوش مصنوعی پهن کنید. با این کار باعث می‌شوید تا مواد مورد نیاز خاک و گیاه تامین شود.
نگران علف‌های هرز نباشید! حرارت روی سطح پلاستیک مانع رشد این مزاحم‌ها خواهد شد. استفاده از مالچ طبیعی روی مالچ پلاستیکی را در تابستان توصیه می‌کنیم، چرا که حرارت بالای پلاستیک سیاه در تابستان می‌تواند باعث از بین رفتن گیاه شود. استفاده از یک لایه مالچ طبیعی می‌تواند این حرارت را به تعادل برساند.
اگر تنها از مالچ طبیعی استفاده می‌کنید بهتر است از مواد تر در تابستان و از مواد خشک در زمستان استفاده کنید. مالچ تر در تابستان رطوب را برای خاک و گیاه فراهم می‌آورد و دما را معتدل می‌سازد. در زمستان با کاهش دما، مواد خشک حرارت خود را دیرتر از دست می‌دهند و همین امر باعث می‌شود تا خاک مقداری گرم بماند و گیاه یخ نزند.
سعی کنید مالچ طبیعی را به طور یکنواخت پهن کنید. اگر مناطقی را ضخیم و نازک باقی بگذارید، احتمال رویش علف‌های هرز در بخش‌های نازک افزایش می‌یابد و به طور کلی تعادل آن ناحیه به هم می‌ریزد. همچنین توصیه می‌شود تا در فصل پاییز، مالچ‌ها را از کنار تنه درختان کنار بزنید. این کار برای ضخیم‌تر شدن پوست و تنه درختان مفید خواهد بود.
اگر قصد دارید تا خاکپوش را متناسب با هر فصل پهن کنید، بنابراین باید کمی زودتر از موعد اقدام کنید. به عنوان مثال مالچ مربوط به فصل زمستان را در ماه‌های آبان و آذر پهن کنید و از آن طرف برای استقبال از تابستان، ماه‌های فصل بهار توصیه می‌شود.
مالچ طبیعی و انواع آن را در این مقاله از بلاگ وب سایت راتا پلاست معرفی کردیم و درباره ویژگی آن‌ها حرف زدیم. البته همه ما می‌دانیم که گاهی این مالچ نمی‌تواند برطرف‌کننده نیازها باشد. بنابراین برخی از انواع مالچ مصنوعی به تنهایی استفاده می‌کنند و برخی همچنان دوست دارند تا از فواید مالچ طبیعی استفاده کنند؛ در نتیجه از ترکیب آن‌ها بهره می‌برند.
توصیه نهایی ما این است تا بر اساس نوع خاک و نیازهای گیاه خودتان تصمیم بگیرید. اگر در تصمیم‌گیری دچار سردرگمی هستید، حتما با کارشناسان ما در شرکت تولیدی پلاستیک های کشاورزی راتا پلاست مشورت کنید تا نتیجه کار پربازده باشد.
